Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika

            Zgodnie z art. 6 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd może zezwolić na to, by oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone przez pełnomocnika, z tym zastrzeżeniem, że powody niemożności uczynienia tego przez jednego z małżonków osobiście muszą być ważne. To, czy wspomniane powody są istotne ocenia sąd, który następnie wydaje zgodę bądź odmowę na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo do zawarcia takiego małżeństwa powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.

            Z uwagi na fakt, że przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określają jedynie tryb uzyskania zgody na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika oraz formę pełnomocnictwa, przyjąć należy, iż szczegółowych informacji dotyczących wskazanego pełnomocnictwa należy szukać w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z powyższym, po pierwsze, pełnomocnikiem nie może być osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych (art. 100 k.c.), ponadto mocodawca nie może zrzec się odwołania pełnomocnictwa. Po drugie, w razie śmierci pełnomocnika pełnomocnictwo wygasa. W przypadku zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika nie mają zastosowania niektóre przepisy dotyczące pełnomocnictwa, np. przepisy dotyczące rzekomego pełnomocnika (art. 103 k.c.), dokonania czynności po wygaśnięciu umocowania (art. 105 k.c.) czy też udzielania przez pełnomocnika dalszych pełnomocnictw (art. 106 i 107 k.c.). W pełnomocnictwie nie można ponadto zawierać warunków albo terminów.

            Postępowanie w sprawie o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika odbywa się w trybie nieprocesowym. W pierwszej kolejności należy zgłosić wniosek do sądu o zezwolenie na udzielenie pełnomocnika. Co ważne, uprawnioną do złożenia takiego wniosku jest jedynie osoba, która zamierza udzielić pełnomocnictwa (art. 563 k.p.c.). Zgodnie z treścią postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1971 r. w sprawie o sygn. akt III CRN 354/71, z takim wnioskiem nie może wystąpić osoba z którą ma być zawarty związek małżeński przez pełnomocnika. Należy ponadto pamiętać o uiszczeniu opłaty stałej od wniosku o zezwolenie na udzielenie pełnomocnictwa do oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński w kwocie 100 zł (art. 37 pkt 5 u.k.s.c.).

               Wreszcie, ważne powody w rozumieniu art. 6 § 1 k.c. nie mogą być przejściowymi trudnościami, co znajduje potwierdzenie w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 3 stycznia 1969 r w sprawie o sygn. akt III CRN 349/68. Zgodnie z treścią tego postanowienia, jeżeli jeden z przyszłych małżonków zamieszkuje stale w innym kraju, i to bardzo odległym, tak że przyjazd do Polski w celu zawarcia małżeństwa byłby połączony ze znacznymi trudnościami i kosztami, to okoliczność ta sama przez się może być uznawana za ważny powód udzielenia zezwolenia przewidzianego w art. 6 § 1 k.r.o. Ważne powody zostały bardziej sprecyzowane w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1970 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 27/70. Zgodnie z treścią tej uchwały, za ważne powody (…) należy uznać tylko takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla złożenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Za taką okoliczność nie może być uznana żadna z góry określona sytuacja osoby ubiegającej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, w tym wspomniane wcześniej zamieszkiwanie jednego z małżonków poza granicami kraju czy też związane z tym trudności dojazdu do Polski.  Niestety nie jest możliwe podanie katalogu sytuacji stanowiących wspomniane ważne przyczyny, bowiem sąd w pierwszej kolejności zobowiązany jest do oceny całokształtu konkretnej sprawy i okoliczności w danej sprawie zachodzących.

Autor: aplikant adwokacki Anna Lemańczyk

Źródło:

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1971 r., III CRN 354/71;

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 stycznia 1969 r., III CRN 349/68;

Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1970 r., III CZP 27/70;

G. Jędrejek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX 2018;

Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 2017.682 z dnia 30 marca 2017 r.);

Kodeks cywilny (Dz.U.2017.459 z dnia 2 marca 2017 r.);

Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2018.155 z dnia 19 stycznia 2018 r.).