Zasiedzenie drogi publicznej

Od dnia 1 stycznia 1999 roku grunt pod drogą publiczną może być własnością tylko Skarbu Państwa lub samorządu (art. 2a ustawy o drogach publicznych, Dz.U. 1985, Nr 14, poz. 60), a w przypadku gdy grunt nie jest własnością Skarbu Państwa lub samorządu, wówczas przechodzi z mocy prawa na ich własność. Powyższe oznacza, że po wskazanej dacie nie jest możliwe zasiedzenie drogi publicznej. Pomimo tego, wiele polskich gruntów pod drogami figuruje w ewidencji lub księgach wieczystych jako prywatne, co oczywiście skutkuje dużą ilością procesów o uregulowanie stanu prawnego nieruchomości.

W ostatnim czasie zauważalna jest zmiana orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie dopuszczalności zasiedzenia gruntu, który co prawda był przeznaczony pod drogę publiczną, ale nigdy nie był używany w powyższy sposób. Do tej pory sądy, w tym Sad Najwyższy rozumiały pojęcie drogi szeroko, nie tylko jako pas drogowy, ale również jako pas zieleni czy rów. Powyższe oznaczało, że samo przeznaczenie gruntu na drogę publiczną stanowiło bezwzględny zakaz jego zasiedzenia. Najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że pojęcie drogi należy rozumieć wąsko, zgodnie z definicją zawartą w art. 4 ust.2 ustawy o drogach publicznych. Przedmiotowy przepis stanowi, że droga to „budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiąca całość techniczno-użytkową, przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowana w pasie drogowym.” Należy również wskazać na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2013 roku (IV CSK 514/12), gdzie w uzasadnieniu postanowienia Sąd Najwyższy podkreśla, że „należy opowiedzieć się za takim rozumieniem drogi publicznej, mogącej być przedmiotem prawa własności lub innego prawa, która spełnia przesłanki, określone w ustawie o drogach publicznych, w szczególności droga o którą chodzi musi istnieć, spełniając funkcje drogi. Jeżeli przewidywana droga przez dziesiątki lat nie powstała i działka pod nią przeznaczona znajduje sie przez cały ten czas w posiadaniu osób trzecich, to samo wpisanie drogi do ewidencji gruntów nie spełnia warunków prawnych określonych w wart. 2a u.d.p. co do wyłączenia z obrotu nieruchomości gruntowej, na której się miała znajdować. (…) Jeżeli zatem działka gruntu figurująca w ewidencji jako droga, drogą nigdy nie była i nie jest, a znajduje się w posiadaniu samoistnym od dziesiątków lat w ręku osób trzecich wykorzystujących tą działkę rolniczo, to działka ta może być przedmiotem zasiedzenia i nie ma do niej zastosowania art. 2a u.d.p.”

Nowa, węższa wykładnia pojęcia drogi daje szansę posiadaczom gruntów, które co prawda są gruntami przeznaczonymi pod drogę publiczną, ale nigdy nie były w powyższy sposób używane, do uporządkowania ich prawnej sytuacji wraz z możliwością zasiedzenia.