Turysta może żądać od zakładu ubezpieczeń zwrotu kosztów odwołanej wycieczki

Sąd Najwyższy w uchwale z 19 maja 2016 roku w sprawie o sygnaturze III CZP 18/16 orzekł, że klient niewypłacalnego biura podróży jest legitymowany do dochodzenia od ubezpieczyciela zobowiązanego z tytułu gwarancji ubezpieczeniowej zwrotu wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną.

Z pytaniem prawnym w tej sprawie wystąpił do Sądu Najwyższego Sąd Okręgowy w Krakowie.  Sprawę do Sądu o zwrot ceny wycieczki turystycznej wnieśli turyści, których impreza nie doszła do skutku. Sąd Okręgowy w Krakowie powziął jednak wątpliwość, czy takie osoby mają prawo wystąpić z roszczeniem.  W związku z powyższym zwrócił się do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym: Czy klient niewypłacalnego biura podróży może samodzielnie dochodzić  w sporze z ubezpieczycielem zobowiązanym z tytułu umowy gwarancji ubezpieczeniowej „turystycznej” zawartej według wymagań załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 21 kwietnia 2011 roku w sprawie wzorów formularzy umowy gwarancji bankowej, umowy gwarancji ubezpieczeniowej oraz umowy ubezpieczenia na rzecz klientów, wymaganych w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (Dz.U. z 2011 r. nr 88, poz. 499) zwrotu wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną, w wypadku gdy z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu impreza turystyczna nie zostanie zrealizowana, czy też wyłączna czynna legitymacja na podstawie art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych (Dz.U. z 2014 roku poz. 196 j.t.) przysługuje marszałkowi województwa.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z wykładnią art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych beneficjentem gwarancji jest wyłącznie marszałek województwa. Dodatkowo uznał, że Sąd Najwyższy podzielił to zapatrywanie w wyroku z dnia 15 października 2015 roku (II CSK 836/14) w odniesieniu do roszczenia o pokrycie kosztów powrotu klientów z imprezy turystycznej, gdy organizator turystyki, wbrew obowiązkowi, nie zapewnia tego powrotu.

Sąd Najwyższy przychylił się jednak do stanowiska sądu drugiej instancji w tej sprawie, który legitymacji powoda, jako klienta niewypłacalnego biura podróży w tej sprawie upatrywał w konstrukcji normy art. 393 k.c. i w tym kontekście uznał, że należy odczytywać postanowienia umowy gwarancji ubezpieczeniowej. Zwrócił uwagę ponadto, że celowościowa wykładnia przepisu art. 5 ust. 5 ustawy o usługach turystycznych wskazuje, że materialnie uprawnionym z umowy gwarancji ubezpieczeniowej „turystycznej” w sprawach o zwrot wpłat jest klient biura podróży, marszałek zaś jest tylko podmiotem, na którego zlecenie uruchamia się środki z gwarancji bankowej, jednak ich wypłata zawsze następuje na rzecz klienta jako podmiotu materialnie legitymowanego, a nie organu władzy publicznej.  Sąd Najwyższy uznał to stanowisko za trafne i w uchwale trzech sędziów wskazał, że turyści mają prawo do roszczenia i zwrotu wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę, a uprawnienie to nie przysługuje tylko i wyłącznie marszałkowi województwa.

Uchwała ta ma istotne znaczenie dla skrócenia procesu uzyskiwania takiego zwrotu przez klientów niewypłacalnych biur podróży, co ma duże znaczenie ze względu na zbliżający się okres wakacyjny i wzmożenie rezerwacji różnego typu wycieczek turystycznych.