Brak PESEL w pozwie nie zawiesza postępowania

Sąd Rejonowy jeszcze przed skierowaniem sprawy o zapłatę na rozprawę zawiesił postępowanie, wskazując, że powód mimo wezwania nie podał w terminie danych umożliwiających ustalenie numeru PESEL osób pozwanych.

Powód wniósł na to postanowienie zażalenie. Wskazał, że w piśmie procesowym podał adres zamieszkania pozwanych, a więc ryzyko popełnienia błędu przy ustaleniu numeru PESEL należy wykluczyć. Zaznaczył też, że ustalenie numerów PESEL jest dla niego niemożliwe. Wskazał, że w tej sytuacji art. 208 k.p.c. zamyka mu drogę do jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia przez właściwy, bezstronny i niezawisły sąd. Przywołał również art. 38 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd Okręgowy uznał za uzasadnione przedstawienie Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego:

Czy w wypadku niewskazania przez powoda przed rozprawą na wezwanie sądu danych pozwalających sądowi na ustalenie numeru PESEL pozwanego, postępowanie może podlegać zawieszeniu?

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 lutego 2014 roku, stwierdził, że przed doręczeniem pozwu i rozpoczęciem rozprawy sąd nie może zawiesić postępowania na skutek niewskazania przez powoda danych pozwalających na ustalenie numerów PESEL.

Zgodnie z art. 208 § 1 k.p.c. „sąd z urzędu ustala numer PESEL pozwanego będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku, lub numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP pozwanego niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania”.

Stosownie zaś do art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. „sąd może zawiesić postępowanie, jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda albo niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub danych pozwalających sądowi na ustalenie numerów, o których mowa w art. 208 § 1 lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu”.

Na gruncie niniejszej sprawy zasadnicze wątpliwości budziły dwa aspekty tych unormowań: po pierwsze, czy niewskazanie przez powoda danych indywidualizujących pozwanego w ogóle może prowadzić do zawieszenia procesu cywilnego, a po drugie – po ewentualnym pozytywnym przesądzeniu tejże kwestii – na jakim etapie procesu sąd jest uprawniony do wezwania powoda do ich wskazania pod sankcją zawieszenia postępowania.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że mimo wprowadzenia mechanizmu służącego ustaleniu numeru PESEL powoda jego skuteczność nie ma wpływu na możliwość prowadzenia postępowania i wydania wyroku. Zaznaczył również, że numer PESEL pozwanego staje się nieodzowny dopiero w postępowaniu klauzulowym.

Regulacje będące źródłem tych niejasności nie były, z uwagi na krótki czas obowiązywania, przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego ani też doktryny, natomiast praktyka sądów powszechnych jest niejednolita.

Sąd Najwyższy rozwiał wątpliwości, uchwalając, że przed doręczeniem pozwu i rozpoczęciem rozprawy sąd nie może zawiesić postępowania na skutek niewskazania przez powoda danych pozwalających na ustalenie numerów PESEL, KRS czy NIP. Po rozpoczęciu rozprawy zawieszenie postępowania może zaś nastąpić tylko wtedy, gdy uzyskanie danych umożliwiających ustalenie tych numerów nie jest możliwe.