Udziały w spółce należą do majątku wspólnego małżonków, jeżeli zostały nabyte z tego majątku – orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 lipca 2016 roku w sprawie III CZP 32/16

Udziały w spółce należą do majątku wspólnego małżonków, jeżeli zostały nabyte z tego majątku – orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 lipca 2016 roku i dodał, że zastosowanie mają przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Pytanie prawne powstało na kanwie następującej sprawy: Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieście oddalił skargę dłużnika na czynności komornika przeprowadzone w dwóch spółkach. Komornik w styczniu 2014 roku zajął udziały dłużnika w dwóch spółkach. W związku z tym żona dłużnika wniosła sprzeciw  od wskazanych czynności , ponieważ był to majątek wspólny małżonków. Uzupełniając sprzeciw dołączyła akt notarialny zawierający uchwały w przedmiocie podwyższenia kapitału jednej ze spółek, w którym wskazano, że dłużnik objął 100 udziałów, a środki na ich pokrycie pochodziły z jego majątku osobistego oraz, że w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego wskazanej spółki objął 11 tysięcy udziałów w zamian za aport przedsiębiorstwa objętego wspólnością majątkową małżeńską.

Sąd Rejonowy uznał, że skarga nie zasługiwała na uwzględnienie, wskazując, że brak jest dokumentów, z których jednoznacznie wynikałoby, czy zajęte udziały w spółkach stanowią majątek osobisty dłużnika, czy też wchodzą w skład majątku wspólnego. Dodał również, że zawarte w akcie notarialnym jednostronne oświadczenie małżonki co do środków, za które nabył dany składnik majątkowy, nie może przesądzać o przynależności tego składnika do majątku odrębnego lub wspólnego. Wskazał ponadto, że organ egzekucyjny nie jest uprawniony do prowadzenia postępowania dowodowego w tym przedmiocie i dokonywania ustaleń co do przynależności składnika do majątku wspólnego, czy tez odrębnego dłużnika. Takie ustalenia bowiem mogą być czynione tylko w postępowaniu o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji.

Sąd Rejonowy wskazał również, że małżonkowi dłużnika przysługuje legitymacja do wytoczenia opartego na art. 841 k.c. gdy egzekucję skierowano do majątku wspólnego na podstawie tytułu wykonawczego wydanego tylko przeciwko dłużnikowi, natomiast wierzyciel nie ma żadnych środków prawnych celem wykazania, wbrew oświadczeniu dłużnika i małżonka, że zajęty przedmiot stanowi składnik majątku odrębnego dłużnika. Samo zatem oświadczenie dłużnika i małżonka złożone w postępowaniu egzekucyjnym o przynależności składnika majątkowego do majątku wspólnego nie może skutkować wyłączeniem możliwości prowadzenia egzekucji z udziału w spółkach. Zdaniem Sądu I instancji więc komornik słusznie oddalił wniosek o umorzenie postępowania.

Zażalenie na to postanowienie wniósł dłużnik. Jego zdaniem błędem Sądu było niezastosowanie art. 910³ k.p.c. w zw. z art. 923¹ § 2 k.p.c.  Zgodnie z tymi przepisami „jeżeli małżonek dłużnika sprzeciwi się zajęciu, o sprzeciwie komornik niezwłocznie zawiadamia wierzyciela, który w terminie tygodniowym powinien wystąpić o nadanie przeciwko małżonkowi dłużnika klauzuli wykonalności pod rygorem umorzenia egzekucji z zajętej nieruchomości”. We wskazanej sytuacji wierzyciel nie wystąpił w terminie o nadanie przeciwko małżonkowi dłużnika klauzuli wykonalności.

Sąd II instancji powziął w tej sprawie wątpliwość i wystąpił z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego: Czy udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego dłużnika i jego małżonki wchodzą w skład ich majątku wspólnego, w sytuacji, gdy objęcie tych udziałów nastąpiło tylko przez dłużnika i tylko on ujawniony jest w Rejestrze Przedsiębiorców jako jej udziałowiec , a w konsekwencji czy dopuszczalne jest prowadzenie egzekucji w stosunku do tych udziałów na podstawie tytułu wykonawczego skierowanego wyłącznie przeciwko dłużnikowi w sytuacji, gdy jego małżonek złożył sprzeciw w trybie art. 910³ k.p.c. w zw. z art. 923¹ k.p.c.?”

Sąd Najwyższy 7 lipca 2016 roku podjął uchwałę, zgodnie z którą  jeżeli wkład wniesiony do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy do majątku wspólnego wspólnika i jego małżonka, również udział w spółce objęty przez wspólnika wchodzi w skład tego majątku.