ŚWIADCZENIA ALIMENTACYJNE WZGLĘDEM UPRAWNIONEGO MAŁOLETNIEGO
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci powstaje z chwilą urodzenia się dziecka i wygasa, gdy dziecko się usamodzielni. Samo uzyskanie przez potomka pełnoletności nie niweczy jednak tego obowiązku, zwłaszcza, gdy dziecko wciąż się uczy, lub z pewnych przyczyn, np. zdrowotnych, nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Zgodnie z art. 135 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Sąd, rozstrzygając o wysokości alimentów, orzeka w oparciu o uzasadnione potrzeby małoletniego oraz zasady doświadczenia życiowego. Świadczenia alimentacyjne powinny odpowiadać zatem uzasadnionym potrzebom dziecka i być dostosowane do jego wieku.
Na wyżej wspomniane usprawiedliwione potrzeby, od których uzależniona jest wysokość obowiązku alimentacyjnego składają się zarówno materialne jak i niematerialne potrzeby, których zaspokojenie jest niezbędne do godziwej egzystencji i do tego, aby uprawniony nie pozostawał w stanie tzw. „niedostatku”. Niedostatek to stan, w którym osoba uprawniona nie może własnymi siłami zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb i nie posiada własnych środków finansowych, a także nie uzyskuje dochodów z własnego majątku.
Z powszechnie obowiązującej zasady życia na równej stopie życiowej rodziców i dzieci, wynika brak możliwości rodziców do uchylania się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, tylko dlatego, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Rodzice mają bowiem obowiązek podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami (uchwała z dnia 9 czerwca 1976 r., sygn. akt: III CZP 46/75). W wyroku z dnia 21 maja 1975 r., (sygn. akt III CRN 72/75), wskazano, że usprawiedliwione potrzeby dziecka winny być ocenione nie tylko na podstawie wieku, lecz również jego miejsca pobytu, środowiska, możliwości zarobkowych osób zobowiązanych do jego utrzymania oraz całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. Jednocześnie, w wyroku Sądu Najwyższego z 20 stycznia 1972 roku (sygn. akt II CRN 470/71) podkreślono, że górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135 par. 1 k.r.o.), choćby nawet w ramach tych możliwości nie zostały pokryte wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji. W sytuacji, gdy możliwości zarobkowe zobowiązanego rodzica są ograniczone, nie można obciążać go obowiązkiem alimentacyjnym w zakresie przewyższającym te możliwości, doprowadzając go tym samym do niedostatku i niemożności zaspokojenia własnych podstawowych potrzeb.
Wpływ na wymiar świadczeń alimentacyjnych mają także osobiste starania rodzica o utrzymanie i wychowanie dziecka, które wiążą się nie tylko z zaspokajaniem potrzeb materialnych, ale również z dbałością o wychowanie, opieką, stałym kontaktem z dzieckiem, oraz zaspokajaniem jego innych potrzeb emocjonalnych. Jeśli zobowiązany wypełnia obowiązek alimentacyjny nie tylko w postaci świadczeń pieniężnych, ale również aktywnie uczestniczy w życiu dziecka, spędza z nim czas, angażuje się w jego wychowanie i utrzymuje z nim emocjonalną więź, Sąd weźmie te okoliczności pod uwagę na korzyść zobowiązanego.
Należy jednak w tym miejscu stanowczo podkreślić, że Sąd, nakładając na zobowiązanego obowiązek alimentacyjny, ustali ten obowiązek w wysokości, która jest możliwa do zrealizowania przez zobowiązanego w oparciu o jego możliwości zarobkowe. Wobec tego, zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych powinien wiedzieć, że próby ukrycia posiadanego majątku, świadome podejmowanie zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin, bądź nieadekwatnego w stosunku do posiadanego wykształcenia, wykazywanie zaniżonego dochodu, nieodpowiadającego możliwościom wynikającym z posiadanych kompetencji, lub uporczywe uchylanie się od pracy nie będzie stanowiło podstawy do zasądzenia alimentów w niższej wysokości.
Ponad to, należy również pamiętać, że zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli w ciągu trzech lat poprzedzających sądowe dochodzenie świadczeń alimentacyjnych, osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego, lub w inny sposób dopuszcza do jego utraty, albo zrzeka się zatrudnienia lub zmienia je na mniej zyskowne, to takiej zmiany w sytuacji majątkowej zobowiązanego przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych nie uwzględnia się i orzeka zgodnie z jego możliwościami zarobkowymi ( art. 136 k.r.o).
W przypadku uchylania się przez zobowiązanego od wykonania obowiązku alimentacyjnego, istnieje możliwość skierowania odpowiedniego wniosku do komornika i uzyskania dochodzonych należności drogą postępowania egzekucyjnego. W sytuacji uporczywego, złośliwego uchylania się od alimentacji, możliwe jest również o pociągnięcie dłużnika do odpowiedzialności karnej.
